Przemoc seksualna wobec dzieci
Przemoc seksualna wobec dzieci
Przemoc seksualna to każdy akt o charakterze seksualnym,
dokonany wbrew czyjejś woli lub w sytuacji, gdy wyrażenie
zgody na kontakt seksualny było niemożliwe ze względu na
wiek niższy niż 15 lat i/lub chorobę, czy działanie środków
zmieniających świadomość. Sposobem doprowadzenia do przemocy
seksualnej przez sprawcę może być bezpośrednie użycie siły fizycznej,
presja psychiczna wywierana na ofiarę lub podstęp. Motywem
działania sprawcy przemocy jest chęć zaspokojenia popędu
seksualnego lub rozładowania agresji przez kontakt seksualny.
wystarczającym wskaźnikiem doznania przemocy jest subiektywne
przekonanie ofiary, że dane zdarzenie spotkało ją wbrew jej woli,
lub przez wykorzystanie jej niewiedzy albo stanu organizmu
uniemożliwiającego podjęcie samodzielnej decyzji o kontakcie
seksualnym (np. ze względu na działanie leków, alkoholu,
narkotyków lub innych czynników wpływających na stan somatyczny)
Następstwa przemocy seksualnej:
depresja,
zaburzenia snu,
zespół stresu pourazowego,
zaburzenia osobowości
zaburzenia lękowe,
zaburzenia jedzenia,
nadużywanie alkoholu,
problemy w kontaktach interpersonalnych,
dysfunkcje seksualne
obniżona samoocena.
Reagowanie na traumę seksualną jest zjawiskiem złożonym,
łączącym w sobie objawy psychopatologiczne, jak również zmiany w zachowaniach i postawach
Koncepcja mechanizmów traumatogennych Finkeihora i Browne:
mechanizmy traumatogenne, jakie pojawiają się w następstwie
doznania wykorzystywania seksualnego, mają pośredniczyć w powstawaniu
i utrzymywaniu się następstw psychopatologicznych.
Cztery mechanizmy:
traumatyczna seksualizacja,
poczucie zdrady,
bezsilność,
stygmatyzacja
Traumatyczna seksualizacja odnosi się do procesu, w którym wzorzec
seksualności (włączając do niej odczucia seksualne i postawy związane
z seksualnością) jest kształtowany u dziecka w sposób nieodpowiedni
do wieku i poziomu rozwoju. Wytwarza się nieprawidłowe spojrzenie na
kontakt interpersonalny – dziecko-dorosły
Traumatyczna seksualizacja może wystąpić, gdy dziecko jest
wielokrotnie nagradzane przez sprawcę za zachowania seksualne,
gdy dochodzi do wymiany uczuć, uwagi, przywilejów za zachowanie seksualne
Dziecko uczy się używać zachowań seksualnych jako strategii
manipulowania innymi dla zaspokajania własnych potrzeb materialnych
czy istniejących deficytów emocjonalnych w kontaktach z osobami dorosłymi.
części ciała dziecka, które są przedmiotem zainteresowania sprawcy,
mogą być fetyszyzowane, przez co nadane zostaje im zniekształcone
znaczenie dziecko, które z powodu młodego wieku nie rozumie
seksualnego znaczenia zachowań, do jakich zmusza je sprawca,
może w mniejszym stopniu być poddane traumatycznej seksualizacji
niż takie, które angażuje się w zachowania seksualne z większą świadomością
jeśli akty przemocy powtarzają się, nawet dziecko, które nie
rozumie znaczenia zachowań seksualnych, zauważa ich powtarzalność,
wyczuwa starania sprawcy, by zachować całą sytuację w tajemnicy i
przyzwyczaja się do odczuwania przyjemności seksualnej, mogąc
nawet samemu domagać się zachowań seksualnych od sprawcy lub innych osób dorosłych
objawy psychopatologiczne:
zaburzenia psychoseksualne,
unikanie zachowań seksualnych
zachowania promiskuitywne,
nadmierne erotyzowanie relacji z otoczeniem,
podejmowanie kontaktów z dużą liczbą partnerów,
podejmowanie decyzji o przyspieszeniu lub opóźnianiu inicjacji seksualnej,
epizody nasilonej masturbacji,
nawiązywanie kontaktów seksualnych po krótkiej znajomości z partnerem,
stosowanie przemocy seksualnej.
Poczucie zdrady- dziecko odkrywa, że osoba, od której jest życiowo
zależne, krzywdzi je i świadomie ignoruje prośby o pomoc (związki kazirodcze)
lub też nie zauważa, bądź nie potrafi rozpoznać oznak nadużycia (niewłaściwe
zachowania osób trzecich, które z braku wiedzy o zachowaniach dzieci
nadużywanych seksualnie mogą nie być w stanie zauważyć dawanych przez dziecko znaków)
Objawy:
podwyższony poziom lęku wobec osób bliskich,
trudności we wchodzeniu w głębokie i pozytywne relacje z innymi ludźmi,
niemożność budowania trwałych związków partnerskich w wieku dorosłym
poczucie niedostatecznej ochrony ze strony dorosłych
dziecko po nadużyciu – nie wie, czy i komu może ufać, by czuć się bezpiecznie
Bezsilność- zniekształcenie u dziecka poczucia kontroli nad własnym
życiem w wyniku nadużycia seksualnego (stałe naruszanie woli dziecka,
jego pragnień oraz poczucia skuteczności jego działań mających
na celu zatrzymanie przemocy seksualnej)
Podstawowy rodzaj bezsilności pojawia się, gdy „terytorium” i
ciało dziecka są wielokrotnie naruszane wbrew jego woli
Bezsilność ulega wzmocnieniu, gdy dziecko widzi, że jego wysiłki,
aby przerwać lub uniknąć przemocy, są bezowocne – odczuwa strach
przed sprawcą, nie jest w stanie nic zrobić, by inni doroślizrozumieli lub uwierzyli
Bezsilność: przyjęcie roli osoby nieskutecznej w działaniach
na wielu płaszczyznach życiowych w wieku dorosłym (brak autorytetu
w pracy lub kłopoty wychowawcze wynikające z nadmiernej pobłażliwości wobec dzieci),
brak asertywności i zbyt duża uległość w sytuacjach konfliktowych
rewiktymizacja, gdy osoba, która była ofiarą długoletniego nadużycia,
nie potrafi sprzeciwić się sprawcy innego rodzaju przemocy,
objawy depresji lub nerwicy,
skłonność do nadużywania i uzależnień od substancji psychoaktywnych oraz
objawy zaburzeń jedzenia.
Stygmatyzacja jest czynnikiem zniekształcającym u dziecka poczucie w
łasnej wartości: trwałe przypisanie sobie przez ofiarę przemocy
negatywnych odczuć np. wstydu, poczucia winy, bycia innym, grzesznym, złym, zhańbionym.
Przekonania prowadzące do wytworzenia u dziecka stygmatyzujących
odczuć często wpajane są mu przez sprawcę w czasie trwania traumatycznego
doświadczenia i stają się stałymi określeniami funkcjonującymi w jego
strukturach poznawczych. Wstyd i winę wzmacnia poczucie posiadania tajemnicy
Stygmatyzacja:
przyjęcie roli ofiary,
rewiktymizacja seksualna (ponowne narażenie na przemoc seksualną)
zwiększona podatność na stanie się ofiarą innych rodzajów przemocy
autodestrukcja (próby samobójcze, samookaleczanie),
agresja wobec innych,
nadużywanie substancji psychoaktywnych,
popełnianie wykroczeń.
Działania mechanizmów traumatogennych tworzą reakcję na doznanie
przemocy przez dziecko przez zmianę systemu poznawczego (włączenie
wiedzy o zachowaniach seksualnych, zmiana widzenia roli dorosłego w
życiu dziecka) i nastawienia emocjonalnego (poczucie wstydu, zdrady, lęku) dziecka.
zniekształcenia w widzeniu siebie, innych osób,
utrudnienie w kontaktach interpersonalnych
zaburzenie normalnego funkcjonowania psychologicznego,
negatywne postawy wobec własnej osoby
Przekonanie o bezsensowności w nawiązywaniu pozytywnych, głębokich
relacji emocjonalnych z innymi ludźmi.