Anoreksja i Bulimia
Anoreksja i Bulimia
Jadłowstręt psychiczny – jest to zaburzenie odżywiania polegające na celowej utracie wagi wywołanej
i podtrzymywanej przez osobę chorą. Obraz własnego ciała jest zaburzony; występują objawy dysmorfofobii.
Lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej, w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski limit wagi.
Anoreksja- polega na świadomym wstrzymywaniu się od spożywania posiłków.
Cierpiące z jej powodu osoby celowo dążą do uzyskania idealnej sylwetki nieustannie zmniejszając
ilość przyjmowanych kalorii, co niejednokrotnie prowadzi do skrajnego wyniszczenia organizmu,
które pozostawia często już nieodwracalne zmiany. Nieleczona anoreksja zabija w ok. 20% przypadków.
Dochodzi w niej do utraty łaknienia oraz spadku wagi, co najmniej o 25% poniżej wagi wyjściowej.
Następuje odmowa utrzymania ciężaru ciała powyżej granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu,
intensywny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, zaburzony obraz własnego ciała tj.
osoba chora uważa, że jest zbyt gruba mimo tego, że tak naprawdę jest już wyniszczona.
Anoreksja może występować w różnym wieku, ale najczęściej pojawia się u dziewcząt i chłopców
w okresie pokwitania. Zazwyczaj główną rolę grają czynniki osobowościowe, rodzinne, biologiczne i kulturowe.
Osoby cierpiące na anoreksję to w większości przypadków dziewczęta i kobiety, które odczuwają nieświadomy
lęk przed identyfikacją z własną płcią. Nie zgadzają się z własną seksualnością, unikają kontaktu z
innymi osobami, zwłaszcza z przeciwną płcią, a także odchudzają się by w wyniku diety zachować szczupłą sylwetkę.
Osoba cierpiąca na anoreksję:
– spożywa posiłki w samotności
– gotuje dla innych tzw. „zdrowe posiłki”
– uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne
– kłamie o ilości zjedzonych posiłków
– przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, nawet jeśli ma niedowagę
– jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5
– nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę
– lekceważy skutki nagłego spadku wagi
– cierpi na brak miesiączki
– główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu w produktach i diety
Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na anoreksję:
– niedokrwistość (anemia)
– brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami (kobiety)
– drażliwość
– dezorientacja, zakłopotanie
– bladość skóry
– nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)
– izolowanie się od otoczenia
– bezsen-ność
– zachowania obsesyjno-kompulsywne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia
– krótki oddech
– częste bóle głowy
– zawroty głowy
– omdlenia
– podkrążone oczy
– wyniszczenie
– zwolnienie czynności serca i tętna
– niskie ciśnienie krwi
– wzdęcia
– zaparcia
– obrzęki dłoni i stóp
– sucha, łuszcząca się skóra
– podwyższenie stężenia hormonu wzrostu
– meszek na twarzy i ciele
– znaczna utrata włosów
– zimne dłonie
– nadmierne pocenie się stóp
Leczenie:
Anoreksja jest bardzo złożonym problemem, dotyczy zarówno psychiki, jak i ciała.
Leczenie osób z anoreksją jest zazwyczaj bardzo pracochłonne i wymagające,
konieczna jest współpraca między pacjentem, lekarzem i psychologiem.
Leczenie anoreksji może obejmować przypadki nagłe, jak i przewlekłe,
w których choroba rozwija się przez wiele lat. Domowe leczenie anoreksji jest praktycznie niemożliwe.
Czynniki powstawania anoreksji mogą mieć podłoże:
genetyczne – zaburzenia odżywiania często są skłonnością rodzinną;
psychologiczne – w przypadku osób chorych, anoreksja może być formą kontroli własnego życia;
biochemiczne- przy pomocy przeprowadzanych na anorektyczkach badaniach stwierdzono,
że u większości z nich mózg produkował i zużywał dużo więcej serotoniny niż w przypadku osób zdrowych.
Wykazano również zaburzenia poziomu noradrenaliny i dopaminy.
Obecnie dużym problemem jest anoreksja wywoływana przez media, które kształtują
nienaturalny pogląd na ludzkie ciało i zaniżają samoocenę wśród młodzieży.
Mimo osiągnięcia przez osobę chorą prawidłowej wagi oraz zakończenia terapii,
ciągle konieczne jest wsparcie od najbliższych i pomoc w powrocie do zwyczajnego życia.
Nawet po wyleczeniu wymagane jest monitorowanie sposobu odżywiania się, ponieważ możliwy jest nawrót choroby.
Profilaktyka:
Kluczowym elementem zapobiegania anoreksji jest samoobserwacja. Jeśli zauważysz u siebie
nadmierne koncentrowanie się na jedzeniu, skupianie swojej uwagi wyłącznie na odchudzaniu
się czy też znaczne osłabienie organizmu zgłoś się z tymi objawami do specjalisty, najlepiej psychiatry.
Należy pamiętać, że najbardziej narażone na anoreksję są nastoletnie dziewczyny,
modelki oraz tancerki, które muszą dbać o swój wygląd. Dlatego jeśli masz wśród swoich
bliskich taką osobę staraj się ją obserwować pod względem objawów zaburzeń odżywiania.
Bulimia (żarłoczność psychiczna) – zaburzenie odżywiania charakteryzujące się napadami objadania się,
po których występują zachowania takie jak: wywoływanie wymiotów, głodówki, użycie diuretyków,
środków przeczyszczających , wykonywanie lewatyw, nadmierne ćwiczenia fizyczne.
Najczęściej występuje u nastolatków w wieku 15-17 lat.
Schorzenie to należy odróżnić od zaburzeń związanych z objadaniem się. Chorzy na bulimię,
choć zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem się,
przejadają się bardzo często, a następnie stosują sposoby kontrolowania wagi ciała,
które mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Jest to choroba o podłożu psychicznym,
a chorzy na nią zwykle czują się głodni nawet bezpośrednio po jedzeniu.
Czasami po wymiotach odczuwają tak wielką ulgę, że przejadają się po to by ponownie je wywołać.
Większość pacjentów dotkniętych bulimią to kobiety. Dzielą one dni na „dobre”,
gdy nie odczuwają przymusu objadania się, i „złe” kiedy nie mogą powstrzymać łaknienia.
Są świadome tego, że niepokój, nuda, stres i uczucie przykrości mogą wyzwalać okresy obżarstwa.
Bulimia bardzo często dotyka osoby, które nie akceptują swojego wyglądu, wagi,
nie czują się dobrze w swoim ciele i pragną za wszelką cenę polepszyć swoje samopoczucie.
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, pracującego nad uściśleniem kryteriów
rozpoznawania bulimii, występuje ona od 4 do 6 razy częściej niż anoreksja.
Przeprowadzone badania dowodzą, że podatność na rozwinięcie zaburzeń w odżywianiu
jest silnie powiązana z czynnikami genetycznymi. Predyspozycje rodzinne występują,
gdy członkowie rodziny cierpieli na otyłość i zaburzenia depresyjne.
Przyczyny bulimii:
– zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli
– uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu
– emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie
– brak samoakceptacji
– konflikty rodzinne
– brak akceptacji przez grupę rówieśniczą (wiążący się często ze zmianą środowiska)
Osoba cierpiąca na bulimię:
– zjada olbrzymie ilości pokarmu w ciągu dnia (w okresie 2 godzin)
– czuje, że traci kontrolę nad swoim zachowaniem w czasie napadu żarłoczności
– ma nawracające okresy żarłoczności
– regularnie stosuje metody zapobiegające przyrostowi wagi ciała, takie jak: prowokowanie wymiotów,
nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych, ścisła dieta, głodówka lub bardzo
wyczerpujące ćwiczenia fizyczne
– ma minimum dwa napady żarłoczności w tygodniu (i stosuje po nich sposoby prowadzące do zmniejszenia wagi)
– przez co najmniej trzy miesiące, przesadnie skupia uwagę na swojej sylwetce i wadze.
Typy bulimii:
typ przeczyszczający- czyli taki, w którym po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie
wymiotów, używanie środków przeczyszczających, diuretyków, lewatywy
typ nieprzeczyszczający- taki, w którym zamiast przeczyszczania się środkami farmakologicznymi i
wymuszania wymiotów, chorzy, w ramach działań kompensacyjnych, stosują ścisłą dietę (często głodówkę),
ograniczając ilość spożywanych pokarmów do minimum, bądź też wykonują dużo wyczerpujących
ćwiczeń fizycznych (tzw. bulimia sportowa).
Zmiany fizyczne i psychiczne u osób cierpiących na bulimię:
– rozciągnięcie żołądka do znacznych rozmiarów
– bóle głowy
– niedociśnienie tętnicze
– dyskomfort w jamie brzusznej
– zaburzenia równowagi elektrolitycznej
– nieregularne miesiączki lub ich brak
– sucha skóra
– niedobory pokarmowe
– odwodnienie
– zmęczenie
– ospałość
– zły nastrój
– niepokój
– zaparcia
– awitaminoza
– rany, zgrubienia i blizny skóry powierzchni grzbietowej rąk (od prowokowania wymiotów)
– uszkodzenie szkliwa zębów
– w skrajnych przypadkach – pęknięcie przełyku lub przepony
– niechęć do samego siebie
– stany depresyjne
– poczucie wstydu i upokorzenia
– uszkodzenie naczynek krwionośnych w oczach
– opuchlizna twarzy i policzków (zapalenia ślinianek)
– osłabienie serca, wątroby i układu pokarmowego
– podrażnienie przełyku, zgaga, refluks
– psychiczne uzależnienie od środków przeczyszczających i odwadniających
Leczenie:
a)psychoterapeutyczne
b)farmakologiczne- głównie przy pomocy fluoksetyny, która u pewnej grupy pacjentów potrafi zredukować
częstość napadów objadania się
c)terapia behawioralna- polega na nauczaniu pacjentów zwalczania automatycznych myśli i eksperymentach behawioralnych.