Rozwój mowy
Rozwój mowy
Rozwój mowy – okres melodii, czyli okres przygotowawczy(0-12)
Nie ogranicza się jedynie do płaszczyzny głoskowej, lecz obejmuje
także inne jej płaszczyzny, takie jak melodia czy rytm.
Umiejętność uchwycenia melodyki języka ojczystego jest na tyle ważna,
że językoznawcy uznali ją za cechę najbardziej charakterystyczną,
a zatem tytułową dla omawianego okresu.
Formy wokalne poprzedzające mowę właściwą:
1.Krzyk
2.Głużenie (gruchanie)
3.Gaworzenie
4.Echolalia
Wszystkim tym etapom towarzyszą formy awokalne:
Mimika (ruchy wyrazowe mięśni twarzy)
Pantomimika (ruchy wyrazowe całego ciała zwłaszcza gesty, wykonywane
głównie kończynami górnymi).
Pierwszy krzyk dziecka jest przejawem samodzielnego życia,
wyrazem żywotnej siły noworodka oraz oznaką pełnej sprawności wiązadeł głosowych.
Głużenie:
pierwsze nieświadome ćwiczenia narządów głosowych pojawiające się
w 2 -3 miesiącu życia „wypowiadanie” różnych dźwięków w postaci samogłosek,
spółgłosek a także grup głoskowych jak: gli, tli, kli, bli, ebw.. towarzyszy
stanom dobrego samopoczucia głużą wszystkie dzieci, także głuche od urodzenia,
tyle tylko, że głużenie stopniowo u nich zanika.
Gaworzenie:
pojawia się ok. 5 – 6 miesiąca życia polega na świadomym powtarzaniu
zasłyszanych dźwięków oraz wymawianiu zespołów sylab np. ma-ma, ba-ba,
ta-ta, la-la, nie mających jeszcze określonego znaczenia dziecko gaworzy
najchętniej, gdy jest w dobrym nastroju oraz znajduje się samo w znanym mu otoczeniu.
Echolalia:
następuje ok. 9 miesiąca tendencja do powtarzania zasłyszanych słów,
bez świadomości ich znaczenia.
Słowa:
pojawiają się ok. 10-11 miesiąca
dziecko wymawia pierwsze sensowne sylaby i ciągi, które stosuje świadomie
Pierwsze słowa powtarzane ze zrozumieniem składają się na ogół z wypracowanych
w fazie gaworzenia i echolalii sylab: mama, tata, baba, da, pa.
Rodzaje gestów:
wskazujące – pojawiają się w okresie między 9. a 13. miesiącem życia;
wyrażają one prośbę dziecka o przedmiot, podawanie przedmiotu dorosłemu,
pokazywanie przedmiotu oraz wskazywanie przedmiotu.
reprezentujące- występują powyżej 14. miesiąca życia; tworzą względnie
trwałe układy ruchów ciała, rąk, mimiki, którym odpowiadają znaczenia,
zastępują one, bądź reprezentują informacje.
Etykietowanie gestami:
Etykietowanie przedmiotów i zdarzeń gestami poprzedza etykietowanie słowami.
Dzieci najpierw tworzą zestawienia dwóch gestów oraz gestu i słowa zanim
zaczynają łączyć słowa.
Komunikacja ostensywna:
Polega na zwracaniu uwagi na obiekty w otoczeniu przez ich wskazywanie.
W komunikacji tej wyróżnia się dwa rodzaje gestów:
protoimperatywy – służą wpływaniu na interlokutora w celu uzyskania
wskazywanego obiektu protodeklaratywy – są sposobem komentowania aktualnego
stanu rzeczy i wywierania wpływu na uwagę odbiorcy.
Dziecko 18-to miesieczne – 60 do 100 wyrazów rzeczowniki i czasowniki
(60-75% całego zasobu słów dziecka).
EKSPLOZJA NAZYWANIA
Rzeczowniki – głównie: osoby, zwierzęta i przedmioty z najbliższego otoczenia
Czasami- wykrzykniki
Innych części mowy brak lub jest ich mniej.
Pojedynczy wyraz pełni funkcję całej wypowiedzi – HOLOFRAZA
Dziecko zaczyna używać słów dla oznaczenia przedmiotów, które są nieobecne.
Dzieci mają wyraźne trudności w artykułowaniu spółgłosek niepalatalnych,
tzn. bez wzniesienia środkowej części języka.
Noworodek – Krzyk przy odczuciach niezadowolenia. Energiczne ssanie.
Koniec I mies.- Samogłoski miedzy a i e, często połączone z h.
Koniec 2 mies.- Głoski gardłowe e_che, ek_che, e_rrhe.
Koniec 3 mies.- Pierwsze łańcuchy sylabowe, elementy wibracyjne rr
Koniec 4 mies.- Głoski szczelinowe podobne do w, f, głoski wargowe m, b.
Koniec 5 mies.- Rytmiczne ciągi sylabowe.
Koniec 6 i 7 mies.- Gaworzenie ze zmianą siły i natężenia głosu.
Koniec 8 mies.- Gaworzenie szeptem.
Koniec 9 mies.- Echolalia – wyraźne podwajanie sylab.
Koniec 10 mies.- Naśladowanie znanych sylab. Rozumienie- zna wiele nazw z otoczenia,
zapytane szuka znanej osoby lub przedmiotu poprzez odwracanie głowy.
Koniec 11 mies.- Wymawianie sylab. Rozumienie – reaguje na polecenia „nie wolno”,
„nie ruszaj”.
Koniec 12 mies- Wymawianie pierwszych sensownych słów, wykonywanie prostych poleceń.
Okres zdania:
Zlepki dwuwyrazowe – bez zastosownia żadnych zasad gramatycznych
(np mama lala co oznacza Mama, ja chcę lalkę).
Mowa dziecka jest ściśle związana z jego działaniem i zrozumiała
w połączeniu z rozgrywającą się sytuacją.
Pomiędzy 2-gim a 3-cim rokiem życia wzrasta wyraźnie długość dziecięcych wypowiedzeń.
Różnice związane z płcią, (głównie w 2-gim r. ż.) dziewczynki tworzą
dłuższe wypowiedzenia niż chłopcy.
Analiza mowy dzieci na podstawie dzienników mowy wykazała, że w drugim półroczu 2. roku
życia dominują wypowiedzenia jednokrotnie złożone współrzędnie
(Babcia nie jubi łupinki, baba jubi jabłko).
Okres swoistej mowy dziecięcej wiek przedszkolny:
-Wzrost rozumienia budowy słów
-Opanowanie aspektu morfologicznego języka
-Nieporadne użycie form fleksyjnych
-Mieszanie osób i rodzajów
-swoiste formy koniugacyjne i deklinacyjne
-Tryb przypuszczający
-Rozkaźnik
-Nieporadne użycie form fleksyjnych
-Hiperregularyzacje:
a)formy czasu przeszłego od tematu czasu teraźniejszego
b)stopniowanie przymiotnika
c)użycie liczby pojedynczej jako podstawy do tworzenia mnogiej i odwrotnie