PTSD – zespół stresu pourazowego
PTSD – zespół stresu pourazowego
Mimo że zespół stresu pourazowego (PTSD) istnieje tak długo,
jak ludzie znoszą traumę, choroba formalnie istnieje od 1980roku.
Zaburzenie było różnie nazywane od wojny secesyjnej w USA,
kiedy przypadłość weteranów wojny określano mianem„żołnierskie serce”.
W czasie I wojny światowej symptomy, które były zgodne z syndromem PTSD,
określano jako „zmęczenie kombatanta”. Żołnierze, którzy przejawiali
takie symptomy podczas II wojny światowej, cierpieli na „wstrętną reakcję na stres”.
Syndrom wielu kombatantów wietnamskich, którzy cierpieli na takie symptomy,
był oceniany jako „syndrom powietnamski”. PTSD jest również określane jako „zmęczenie bitwą”
Stres pourazowy nie pojawia się jednak tylko u osób, które były świadkiem
lub uczestniczyły w wojnie, ale może ujawnić się pod wpływem ekstremalnego
stresu, np. po przeżyciu przerażających wydarzeń, jak gwałt, bójka,
wypadek samochodowy, katastrofa lotnicza, śmierć bliskiej osoby,
przemoc w rodzinie, ataki terrorystyczne czy klęski żywiołowe.
Każdy człowiek ma inną tolerancję na stres, co uwarunkowane jest
różnymi czynnikami. Przede wszystkim temperamentem. Nie mniej
jednak każdy posiada pewną granicę wytrzymałości, po której
przekroczeniu funkcjonowanie jego organizmu zostaje zaburzone.
Przejawia się to poprzez najróżniejsze objawy, zarówno na poziomie
ciała, jak i psychiki. Pierwszymi symptomami przekroczenia
wytrzymałości człowieka na stres mogą być: trudności z koncentracją,
drażliwość, zaburzenia snu, stany lękowe, dysforia, depresja,
nerwica serca, nadmierne i chroniczne napięcie w obszarach
różnych grup mięśniowych,bóle głowy.
Zespół stresu pourazowego występuje zwykle u osób, które doznały
szczególnie silnego urazu psychicznego. W wyniku ciężkich przeżyć
powstaje silny stres, któremu towarzyszy nasilony lęk. Powstający
w ten sposób kryzys psychiczny jest trudny do przezwyciężenia i
może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji. Osoby, które
cierpią z powodu stresu pourazowego, przeżywają na nowo wydarzenia,
jakich były uczestnikami. PTSD ujawnia się w okresie od kilku tygodni
do kilku miesięcy po zdarzeniu. Może mieć charakter ponownego
przeżywania tego doświadczenia lub opóźnionej reakcji na to zajście.
Ponowne doświadczanie tych trudnych chwil jest bardzo rzeczywiste,
co powoduje, że cierpiąca na PTSD osoba może nie rozróżniać realnej
sytuacji, w jakiej się znajduje, od przeżywanej na nowo traumy.
Ciągłe przeżywanie kryzysu oraz silny lęk utrudniają życie człowieka
i mogą prowadzić do wycofywania się z aktywności, które w jego
perspektywie są zagrażające. Objawy, jakie towarzyszą osobom
cierpiącym z powodu stresu pourazowego, to: apatia, stany depresyjne,
niepokój, poczucie zagrożenia, wycofanie, koszmary senne itp.
Brak odpowiedniej pomocy i leczenia może spowodować utrwalenie
się zaburzenia i wprowadzić trwałe zmiany w osobowości.
Osoby z PTSD mogą mieć za sobą nieudane próby samobójcze.
Jako dodatek do depresji i nadużywania substancji psychoaktywnych,
diagnozie PTSD często towarzyszy depresja maniakalna oraz szereg
zaburzeń, np. jedzenie obsesyjno-kompulsywne, społeczne i lękowe.
Obraz kliniczny może być niespecyficzny, co znacznie utrudnia diagnozę.
Do charakterystycznych symptomów PTSD zalicza się m.in.:
koszmary senne,
unikanie kontaktów społecznych,
emocjonalny paraliż,
przerażające myśli i wspomnienia przeżytych doświadczeń,
objawy fizyczne, np. kołatanie serca, wzmożoną potliwość, hiperwentylację,
nadmierne pobudzenie fizjologiczne, wybuchy gniewu, drażliwość,
niezdolność do przeżywania przyjemności,
unikanie miejsc, które mogłyby przypomnieć o urazowym przeżyciu,
Po pojawieniu się niepokojących objawów, które mogą być związane
z traumatycznym wydarzeniem, warto skorzystać z porady specjalisty.
PTSD jest zaburzeniem lękowym, które można leczyć, jednak niezbędna
jest do tego odpowiednia pomoc specjalistyczna oraz diagnoza stanu pacjenta.
Pojawiających się objawów nie należy bagatelizować, gdyż mogą się rozwijać
i degradować życie jednostki oraz jej najbliższego otoczenia. Spotkanie z
lekarzem psychiatrą pozwoli określić rodzaj problemu oraz dobrać odpowiednie
leki, jeśli stan pacjenta będzie tego wymagał. Niezbędna jest również
pomoc psychoterapeutyczna, by móc przepracować trudne emocje i problemy,
jakie wywołało to trudne doświadczenie. Oprócz pomocy psychoterapeuty i
psychiatry, warto jest skorzystać z nowoczesnych metod walki ze stresem pourazowym.
Ocena PTSD może być trudna do przeprowadzenia przez lekarza,
ponieważ chorzy przychodzący do niego narzekają na symptomy inne niż
niepokój związany z traumatycznym przeżyciem. Wobec tego pomoc psychologiczna
wydaje się niezbędna. Symptomy opisywane przez pacjentów zazwyczaj dotyczą
symptomów organizmu (somatyzacja), objawów depresji albo uzależnienia od leków.
Bardzo ważną formą leczenia jest psychoterapia. Pomaga pacjentowi racjonalizować lęki i uświadamiać je sobie.
W leczeniu zaburzeń lękowych, w tym także PTSD, można stosować nowoczesne
metody pozwalające zwalczać objawy zaburzeń za pomocą technik behawioralnych.
Dzięki osiągnięciom w dziedzinie neurologii można dokładnie zbadać i ustalić
aktywność mózgu klienta. Następnie dostosowuje się metodę leczenia zaburzeń do indywidualnych potrzeb.
Biofeedback to nowoczesny sposób terapii, który pozwala zmniejszać lęk
za pomocą lepszego poznania siebie i swoich reakcji oraz zdobycia większej
kontroli nad ciałem. Przebiegający w komfortowych warunkach trening daje
możliwość zrelaksowania się i wsłuchania we własne ciało oraz umysł.
Usprawnienie pracy mózgu oraz lepsze poznanie funkcjonowania swojego
organizmu pozwalają usprawnić powrót do równowagi psychicznej.
Jedną z głównych założeń terapii poznawczo-behawioralnej jest tzw.empiryzm
oparty na współpracy. Oznacza to, że pacjent sam jest badaczem swoich emocji,
myśli i zachowań. Przy pomocy psychologa bada ich funkcjonalność,
sprawdza czy są zgodne z rzeczywistością.
Cały przebieg terapii w dużej mierze zależy od samego pacjenta,
od jego problemów, motywacji do zmiany, umiejętności nawiązywania
relacji terapeutycznej oraz doświadczeń związanych z terapią.
Oczywiście w tej kwestii wszystko jest uzależnione od problemów pacjenta.
Już od pierwszej wizyty psycholog mobilizuje pacjenta, aby nazwał
swój problem i wyznaczył cel, jaki chciałby osiągnąć. Bardzo ważne jest,
aby koncentrować się na sformułowanym celu, gdyż to pozwoli na rzeczywiste
określenie efektów terapii i zauważeniu konkretnych zmian.Psychoterapeuta
zwraca uwagę w szczególności na trudności, które uniemożliwiają zrealizowanie
celu i pomaga w opracowaniu pewnych strategii mających na celu pominięcie przeszkód.
Psychoterapeuta stara się trzymać określonej struktury przebiegu terapii.
Z regóły na początku sesji omawia się wykonanie zadania domowego, następnie
komentowana jest poprzednia wizyta,potem omawiane kolejne punkty programu
terapeutycznego, a na koniec ustala się wspólnie zadanie na następny tydzień.
Liczba spotkań może zostać zwiększona jeśli pacjent czuje taką potrzebę,
niemniej jednak terapeuta w tej kwestii nie zmienia samodzielnie liczby
wizyt wcześniej ustalonych. Psychoterapia u większości pacjentow trwa ok.14 wizyt.
Na początku częstotliwość wizyt jest intensywniejsza, zazwyczaj raz w tygodniu,
potem mają one nieco inny charakter, bardziej kontrolny i mogą się
odbywać co miesiąc a nawet raz na pół roku.